Sheikh Bahai
Sjeik Bahai
Bahā Al-Din Mohammad Ben Hossein Ameli bekend als Sheikh Bahāi (Bahai), geboren op 27 februari 1547 in Baalbek, was een veelzijdige geest: jurist, mysticus, astronoom, wiskundige, dichter, historicus en bekende geleerde die opgroeide in Iran, meester in filosofie, logica, astronomie en wiskunde.
Sheikh Bahāi bracht zijn jeugd door in Jebel Āmel, een dorp in het huidige Libanon en op dertienjarige leeftijd verhuisde hij naar Iran en woonde dertig jaar in Qazvin, waar hij zich wijdde aan het bestuderen van wetenschap en lesgeven.
De wetenschappelijke en literaire persoonlijkheid en zijn moraliteit gecombineerd met toewijding zorgden ervoor dat hij op 43-jarige leeftijd "sjeik al-islam” van Esfahān en tijdens de overdracht van de hoofdstad van Qazvin naar Esfahān, vanaf de leeftijd van 53 tot aan zijn dood bekleedde hij deze rol in de hoofdstad van de Safaviden aan het hof van de meest gezaghebbende Safavid Shah, of Abbas de grote.
Sheikh Bahāi ondernam enkele reizen buiten het land. Deze reizen waren bedoeld voor bedevaart, recreatie, leren en volgens sommige historici ook politiek. De bestemmingen waren Mekka, Egypte en Klein-Azië.
Sheikh Bahāi had zeer beroemde leraren en zijn leerlingen behoorden tot de bekendste literatoren van zijn tijd, zoals: Mollā Sadrā, Feyz Kāshāni, Mohaghegh Sabzevāri enz ... Zijn competentie in wiskunde, architectuur en techniek was algemeen bekend en hij leverde belangrijke bijdragen naar de stad Esfahān inclusief: het bepalen van de locatie van de qibla (gebedsrichting) van de moskee van de sjah van Esfahān, de verdeling van het water van de Zayande Rud naar de wijken van de stad en de aangrenzende dorpen, de bouw van een oven voor het openbare badhuis, deHamam Sheikh Bahāi, het ontwerp van de slingerende minaretten van Esfahān die nog steeds bestaan en een ondergronds waterkanaal in Najaf Ābād-Esfahān, de architectuur van de sjah-moskee en de engineering van de muren van Najaf, de berekening van de bepaling van de canonieke tijd (zonnetijd ten oosten van de moskee van de sjah) etc.. en volgens wat werd overgeleverd aan Sheikh Bahāi hebben we waarschijnlijk de uitvinding van de bereiding van brood te danken sangak, van dehalva shekari en ferens.
Van deze grote vindingrijke man zijn er meer dan 95 boeken en verhandelingen (sommige schrijvers hebben hem 120 werken toegeschreven) in de verschillende wetenschappen zoals jurisprudentie en aanverwante principes, exegese,Hadith, staatswetenschap, administratie, politiek, ethiek, astronomie, mystiek, literatuur, wiskunde, algebra, meetkunde, techniek, natuurkunde, kunst, het astrolabium enz... in het Perzisch en Arabisch; sommige zijn als volgt:
-Jāme'e Abbasi, de eerste en bekendste wetenschappelijke verhandeling over islamitische jurisprudentie in het Perzisch
-Zobdat fi ol-Osul, het belangrijkste werk over de principes van fiqh
- Arba'in, een verzameling van 40 Hadith en hun uitleg
-Nun va halva, een combinatie van satire, verhaal, allegorie, mystiek epigram en sublieme cultuur van de mensheid
-kashkúl, een boek als een bloemlezing van gedichten en proza waar de sjeik van hield
-Samadieh, op astronomie
-Mashregh osh-Shamsain wa Eksir os-Sa'ādatain, uitleg van de sjiitische fiqh aan de hand van de koran, de verzen en de Hadith
-Hadighat helayat, bestaande uit onderzoek en opmerkelijke astronomische bijdragen
-Cholasat Al-Hesab, over calculus, algebra en meetkunde die tot een paar decennia geleden deel uitmaakten van leerboeken
Sheikh Bahāi is ook de auteur van een opmerkelijk werk in proza en poëzie dat naast Perzisch en Arabisch ook Turks omvatte. Zijn Perzische gedichten omvatten meestal masnavi, ghazal en robā'yyat.
Elk jaar in de maand Ordibehesht, samenvallend met de verjaardag van de herdenking van "Sheikh Bahāi", vindt het innovatiefestival dat zijn naam draagt plaats in Esfahān en ook op nationaal niveau met als doel de cultuur van creativiteit, renovatie, enz.
Ook, ter ere van zijn bijdragen aan de astronomie, nam UNESCO in het jaar 2009, dat samenviel met het jaar van de astronomie, zijn naam op in de lijst van glories van Iran.
Sheikh Bahāi stierf in Esfahan op 30 augustus 1621 en door zijn testament werd zijn lichaam begraven naast het mausoleum van Ali Ben Musa Al Reza, vlakbij het Āstān-e Qods-museum. Vandaag zijn graf het is gelegen tussen de Gouharshād-moskee, Sahn-e Āzādi en de Imām Khomeini-portiek, in de veranda die zijn naam ontleende aan zijn geheugen.